1. اگر می‌خواهید حرف‌تان را بفهمند، باید درک‌شان کنید
یکی از مشکلات نوجوانان ذهنیت منفی آنها در ارتباط با بزرگسالان است. آنها تصور می‌کنند که همیشه با آنها سر جنگ دارید؛ بنابراین در برخورد با بزرگسالان اغلب در حالت تدافعی هستند و در ذهن‌شان پیش‌داوری منفی‌ای وجود دارد که می‌گوید: «بی‌فایده است، آنها تو را درک نمی‌کنند، آنها حرفت را نمی‌پذیرند و در آخر هم از دستت ناراحت می‌شوند.» این پیش‌داوری منفی باعث می‌شود در ارتباط با بزرگسالان احساس حقارت کنند که این نیز به‌نوبه‌ی خود دردسر‌های بیشتری درست میکند.
اگر می‌خواهید به فرزندتان کمک کنید که از این پیش‌داوری منفی دست بردارد هنگام صحبت با او از جملاتی مثل «درکت می‌کنم» بیشتر استفاده کنید. مجبور نیستید که درباره‌ی هرچیزی با آنها موافق باشید اما می‌توانید درک‌شان کنید. استفاده از این عبارت به نوجوان‌تان کمک میکند تا بین «درک کردن» و «موافق بودن» فرق بگذارد و به شما نیز کمک میکند تا به ایده‌ها، افکار و احساسات فرزندتان احترام بگذارید. این عبارت‌ها مثل بوم‌رنگ عمل میکند، مطمئن باشید که بازخورد مثبتش به خودتان برمی‌گردد. اگر فرزندتان کاری مخالف میل شما انجام داد و برای‌تان سخت بود به او بگویید که درکش می‌کنید، به او بفهمانید احساسی را که نسبت به آن عمل دارد درک می‌کنید.
سعی کنید در بیان عقیده‌‌ی خود درباره‌ی عملکرد فرزندتان کمی تأمل کنید. اگر در ارتباط با او به مشکلی برخوردید، از خودتان بپرسید: «چطور می‌توانم سؤالم را بپرسم که احساس نکند سرزنشش می‌کنم.» ما معلم‌ها معتقدیم که در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سبک تدریس‌مان باید هم‌سو با سبک یادگیری آنها باشد. شما نیز به‌عنوان مادر و پدر باید متناسب با سبک تربیتی‌تان به همین شیوه عمل کنید.
۲. درخواست از نوجوان‌تان را در قالب سؤال مطرح کنید
وقتی به فرزندتان دستور می‌دهید کاری را انجام بدهد، در واقع به فکر و احساسش در رابطه با کاری که فکر میکند درست است احترام نمی‌گذارید. اگه می‌خواهید فرزندتان را نسبت به انجام کاری متقاعد کنید به‌جای دستور دادن، خواسته‌تان را به‌صورت سؤالی مطرح کنید. مثلا: «نسبت به انجام این کار چه حسی داری؟» خیلی بهتر از این است که بگویید «باید این کار را انجام بدی.» «درباره‌ی کلاس‌های فوق‌برنامه‌ی بعد از مدرسه نظرت چیه؟» خیلی بهتر از گفتن این است که «باید کلاس‌های فوق‌برنامه رو بگذرونی.» «چه احساسی داری از اینکه نمره‌ی کمی توی ریاضی گرفتی؟» خیلی بهتر از این است به او یادآوری کنید که هزینه‌های تحصیلش را به‌سختی می‌پردازید. سؤالات گزینه‌های بهتری را در اختیار نوجوان قرار می‌دهد. سؤال پرسیدن یکی از بهترین راه‌هایی است که مسئولیت پذیری را به فرزندتان یاد می‌دهد. اگر سؤال پرسیدن برای‌تان سخت است، آنچه را می‌خواهید بگویید بنویسید و سپس آنها را به شکل سؤالی ویرایش کنید. حواس‌تان به لحن سؤال پرسیدن هم باشد چون خیلی روی جوابی که قرار است بگیرید تأثیر می‌گذارد.
۳.به رفتار خوب نوجوان‌تان پاداش بدهید
برای رفتار با نوجوانان پاداش را فراموش نکنید. پاداش، نتیجه‌ی بهتر و سریع‌تری از تنبیه دارد و باعث می‌شود نوجوان احساس بهتری نسبت به خودش داشته باشد. وقتی ما از دست فرزندمان بابت انجام ندادن تکالیفش ناراحت هستیم تنبیه جواب نمی‌دهد. اتفاقا فرزندتان به خاطر پیش‌داوری منفی‌ای که دارد منتظر همین تنبیه از طرف شماست. پس دست نگه دارید. بیشتر روی نقاط قوتش تمرکز کنید و به او پاداش بدهید. به جای اینکه فرزندتان را به‌خاطر گرفتن نمره‌ی کم در ریاضی سرزنش کنید یا اجازه ندهید با دوستانش بیرون برود، به‌خاطر کارهای خوبی که انجام می‌دهد به او پاداش بدهید. وقتی مسئولیت‌پذیری او را می‌بینید یا وقتی نمره‌ی خوبی در ریاضی می‌گیرد به او پاداش بدهید، رفتار محبت‌آمیز داشته باشید و او را ببوسید.
وقتی که فرزندتان بیشتر از پول توجیبی‌‌اش خرج میکند، به‌جای اینکه با نپرداختن هزینه‌ی موبایلش او را تنبیه کنید به‌دنبال فرصت‌هایی باشید که به او پاداش بدهید مثل وقتی‌که دخل‌وخرجش را تنظیم یا پس‌انداز میکند. به جای عصبانی شدن از نوجوان‌تان بابت انجام ندادن کاری که دوست داشتید عملی کند، وقتی حرف‌گوش‌کن می‌شود او را به سینما ببرید و لحظات خوشی را برایش خلق کنید.
وقتی حرف از پاداش به میان می‌آید بیشترِ والدین فکر می‌کنند منظور فقط پول و هدیه است. اما در حقیقت زمانی که برای فرزندتان صرف می‌کنید، پختن غذای مورد علاقه‌‌اش، بیان کلمات محبت‌آمیز در برخورد با او و حتی در آغوش گرفتنش هم پاداش است. البته اگر وضع مالی‌تان خوب است، بد نیست دست به جیب هم بشوید!
۴.در پاسخ به درخواست نوجوان‌تان «بسیارخُب» یا «بله» بگویید
کی از پرتکرار‌ترین شکایت‌های نوجوانان «نه گفتن» همیشگی پدر و مادرهاست. من هم تجربه‌ی مشابهی درباره‌ی پدرم دارم. هرچیزی که از او می‌خواستم می‌گفت «نه» و بعد دعوا شروع می‌شد. رفتن به خانه‌ی دوستم، خریدن شلوار جین، رفتن به گردش علمی مدرسه و … همه‌ی اینها مقدمه‌ی یک دعوای حسابی بود. پدر من «نه» می‌گفت اما منظورش از «نه»، «من را متقاعد کن» بود. آن‌قدر التماس می‌کردم که در نهایت دست از خواسته‌ام می‌کشیدم. از آن به بعد اگر به چیزی نیاز داشتم یا مشکلی برایم پیش می‌آمد سعی می‌کردم به پدرم نزدیک نشوم.
به‌عنوان پدر و مادر، شما باید میدان عمل‌تان را انتخاب کنید. اگر شما به هر درخواست نوجوان‌تان «نه» بگویید، در واقع بین خودتان و او دیوار بلندی می‌کشید و او را از خود دور می‌کنید. اجابت اکثر خواسته‌های فرزندتان مشکلی پیش نمی‌آورد. اگر نوجوان شما برای رفتن به خانه‌ی دوستش اجازه می‌گیرد، نشان بدهید خوشحال هستید که قرار است زمان خوشی را سپری کند. اگر می‌خواهد چیز جدیدی بخرد به او بگویید دیگر وقتش رسیده بود که کفش نو داشته باشد. اگر نوجوان شما درخواستی دارد که شما با انجامش زیاد موافق نیستید، به او بگویید نیاز دارید در موردش فکر کنید. اگر به انجام کاری رضایت می‌دهید مطمئن شوید که موافقت شما شرطی نیست. چنانچه در مواجهه با درخواست نوجوان‌تان بگویید: «اجازه داری انجامش بدی به شرط اینکه …» این عبارت مثل این است که بگویید: « بله،…اما نه.» این‌گونه اجازه دادن‌ها نه برای شما و نه برای فرزندتان نتایج خوشایندی ندارد. اگر درباره‌ی عملکرد فرزندتان نگران هستید دلواپسی‌هایتان را رو در رو با او در میان بگذارید.
۵.«لطفا» و «متشکرم» وِرد زبان‌تان باشد
اگر انتظار دارید رفتار فرزندتان با شما محترمانه باشد باید متقابلا احترامش را حفظ کنید. بچه‌ها با طرز برخورد خوب شما به موفقیت‌های چشمگیری در جامعه می‌رسند. بهتر است دوستان، معلم‌ها و دیگر بزرگ‌سالانی که با نوجوان شما در ارتباط هستند مؤدب باشند. به این منظور باید پیش از دوره‌ی نوجوانی به فرزندتان در دوستیابی کمک کنید. اگر دوست دارید فرزندتان با بزرگسالان رابطه‌ی موفقی برقرار کند، در برخورد با آنها از کلمات «لطفا» و «متشکرم» زیاد استفاده کنید.
وقتی بابت کمکی که به شما میکند از او تشکر کنید، به او یاد می‌دهید که قدرشناس باشد و محترمانه با شما رفتار کند. حواس‌تان باشد پیام‌هایی جز به زبان محترمانه به نوجوان‌تان منتقل نکنید.
۶.عشق‌تان را ابراز کنید
«عشق همه‌ی آن چیزی است که نیاز داریم.» این عبارت را خیلی شنیده‌ایم و به آن باور داریم. خیلی از پدر و مادرها می‌گویند: «خُب معلومه ما بچه‌مون رو دوست داریم.» اما فراموش می‌کنند که شنیدن مکرر «دوستت دارم» معجزه میکند. همه‌ی ما به احساس عشق نیاز داریم. دوست داشته شدن، اعتماد به نفس‌مان را در روابط، محیط کار و زندگی بالا می‌برد.
بنابراین سعی کنید دفعات ابراز عشق به فرزندتان را افزایش بدهید. متأسفانه ابراز محبت در دوره‌ی نوجوانی کاهش می‌یابد، کمتر آنها را در آغوش می‌گیریم و فراموش میکنیم که هنوز هم مثل دوران کودکی‌شان به آغوش ما نیاز دارند. نوجوان‌تان را هر روز ۱۲ بار به آغوش بکشید و به او اطمینان بدهید که هیچ روزی بدون ابراز عشق به او نمی‌گذرد. برای ابراز محبت به نوجوان‌تان عبارت‌های زیر مؤثرند:
- بهت افتخار می‌کنم؛
- خیلی دوستت دارم؛
- تو فرشته‌ی منی؛
- تو بهترین بچه‌ی روی زمینی؛
- تو هدیه‌ی خدا به منی.
۷. نوجوان‌تان را تشویق کنید
تجربه جزء لاینفک زندگی نوجوان است. نتایج تحقیقی که روی هوش هیجانی انجام شده است نشان می‌دهد نوجوانان انگیزه‌ی طبیعی برای امتحان کردن کارهای جدید دارند. آنها به کارهایی دست می‌زنند که به نظر غیرممکن می‌آید و بعد از مدتی هم از آن دست می‌کشند. متأسفانه بچه‌ها هرقدر بزرگ‌تر می‌شوند تمایل‌شان به تجربه‌ی کارهای جدید کمتر می‌شود. نقش اساسی والدین در دوره‌ی نوجوانی برجسته‌تر است. نوجوان‌تان را تشویق کنید از رسیدن به هدفش دست نکشد و راه دیگری را برای رسیدن به هدف امتحان کند. به او یاد بدهید ممکن است شما به عنوان پدر و مادرش راه‌حل را ندانید، اما مطمئنا می‌دانید که تسلیم شدن به این معنی است که هیچ‌وقت راه‌حل را پیدا نخواهد کرد. از موفقیت‌های قهرمانان محبوبش تعریف کنید و به او یادآوری کنید که شجاعت به معنی انجام دادن کارهای خطرناک و احمقانه نیست، بلکه به معنی مصر بودن درباره‌ی آن چیزی است که به آن باور دارد، حتی اگر انتخاب نشود، برنده نشود یا مجبور بشود بیشتر از دیگران کار کند. به فرزندتان یاد بدهید که نتیجه مهم نیست، همین که وظیفه‌‌اش را به نحو احسن انجام بدهد عالی است. به او بیاموزید که به انجام تکالیفش در طول سال توجه کنند نه به نمره‌های نهایی آخر سال. به او یادآوری کنید که بعد از اتفاقی ناخوشایند چیزی از دست نداده است، بلکه عاقل‌تر شده و بیشتر از قبل می‌داند. به او کمک کنید تا «تسلیم شدن» را از فرهنگ لغتش حذف کند.
۸ .نوجوان‌تان را تحسین کنید
همه‌ی ما تحسین شدن را دوست داریم و این امری طبیعی است، هرچند بهتر است این احساس خوشایند را از درون‌مان دریافت کنیم و برای افتخار به خودمان به تأیید دیگران نیاز نداشته باشیم. همه‌ی ما دوست داریم دست یاری کسانی را بفشاریم که به ما افتخار می‌کنند و اظهار می‌کنند که شگفت‌انگیز و موفق هستیم. بنابراین خیلی مهم است که بر جنبه‌های مثبت اعمال و رفتار نوجوان‌تان تأکید کنید و به او کمک کنید خوبی‌هایش را ببیند. به او بگویید که واقعا منحصربه‌فرد است. متأسفانه بعضی از والدین به این دلیل که خودشان هیچ‌وقت از والدین‌شان محبت دریافت نکرده‌اند خجالت می‌کشند عشق و علاقه‌ی خود را به نوجوان‌شان ابراز کنند. مثلا پدر من فقط وقتی که حضور نداشتم از من تعریف می‌کرد. وقتی به‌طور اتفاقی شنیدم که پیش دوستش از من تعریف میکند کلی ذوق کردم؛ حالا فکر کنید اگر مستقیما تحسینم می‌کرد چه می‌شد. تحسین کردن فرزندتان باید در راستای علایق او باشد، مثلا اگر به آواز خواندن عشق می‌ورزد، فقط کافی است وقتی در حال آواز خواندن است به او بگویید: «کمی بلندتر بخوان.»
قبل از اینکه به رختخواب بروید از خود بپرسید آیا امروز فرزندتان را از محبت سیراب کردید. اگر جواب‌تان منفی است هنوز هم دیر نشده است. حتی اگر خواب باشد، برایش نامه‌ای محبت‌آمیز بنویسید تا وقتی صبح بیدار می‌شود غافل‌گیرش کنید.
برای کودک ، فرصت هایی جهت برقراری ارتباط اجتماعی فراهم کنید
